सारपट्टा परमबराई : ब्राह्मण-सवर्ण परंपरेला एक जोरदार मुक्का

जे एस विनय

“अत्त दीप भव: स्वयंप्रकाशित व्हा! “
~ बुद्ध

“तुम्हाला स्वतःची गुलामगिरी स्वतःच संपवावी लागेल. त्याचे उच्चाटन करण्यासाठी देव किंवा सुपरमॅनवर अवलंबून राहू नका. लक्षात ठेवा की लोक संख्यात्मक संख्येने बहुसंख्य आहेत हे पुरेसे नाही. यश मिळवण्यासाठी आणि टिकवण्यासाठी ते नेहमी सतर्क, मजबूत आणि स्वाभिमानी असले पाहिजेत. आपण आपला स्वतःचा मार्ग बनवला पाहिजे. “

~ डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर, खंड 1, पृष्ठ 212, BAWS ..

काही दिवसांपूर्वी अमेझॉन प्राईमवर सारपट्टा परमबराई हा तमिळ चित्रपट प्रदर्शित झाला. पा रंजीत दिग्दर्शित आणि आर्या, पसुपती, जॉन विजय, दसरा विजयन, कलैयरासन, शबीर कल्लरक्कल इत्यादी कलाकारांनी अभिनय केलेला हा चित्रपट जगातील महान खेळाडू, बॉक्सर मोहम्मद अली यांना श्रद्धांजली आहे.

मला चित्रपट पाहण्याची संधी मिळाली आणि मी अनेक वेळा पाहिला. तामिळनाडूशी संबंधित नसणे आणि भाषा (तमिळ) न जाणून असल्याच्या माझ्या मर्यादांसह मी काही नमुने जे मी समजू शकतो ते सामायिक करण्याचा प्रयत्न केला आहे. हा चित्रपट मूलतः 1970 च्या दशकात उत्तर मद्रासच्या बॉक्सिंग परंपरेवर आधारित आहे. ही कबीलन (आर्या) ची कथा आहे ज्याने रंगन (पसुपती) द्वारे प्रशिक्षित केलेल्या आपल्या कुळासाठी बॉक्सिंग केली. मी चित्रपटाच्या कथानकात जाणार नाही पण चित्रपटात दाखवलेल्या अनेक विषयांबद्दलची माझी समज सामायिक करण्याचा प्रयत्न करेन.

स्वजागृतीची जाणीव:

संपूर्ण चित्रपट स्वतःचा मार्ग/अस्तित्व शोधण्याभोवती फिरतो. बुद्ध म्हणतात, “अत दीप भव”, याचा अर्थ स्वयंप्रकाशित व्हा !. कोणत्याही मनुष्यासाठी सर्वात मोठे आव्हान हे असते की ते खरोखर कोण आहेत आणि ते जे काही करतात ते स्वतःला इतर कोणालाही नाही तर स्वतःला सिद्ध करण्यासाठी करतात. हा मूळ संदेश सिनेमात आहे. जगात प्रसिद्धी निर्माण करणार्‍या नीये ओली ( Neeye Oli) या हिट गाण्याचे बोल अगदी त्याच धर्तीवर आहेत.

प्रेक्षकांची गुंतवणूक:

बॉक्सिंग हा कधीकधी एक सोपा खेळ असतो आणि काहीवेळा सामान्य निरीक्षकांना समजण्यासाठी क्लिष्टही/ कठीण असतो, पॉइंट सिस्टीम मुळे.

पा रंजीत सारपट्टा परमबराई मध्ये साधेपणा करतात ते म्हणजे ते सामान्य प्रेक्षकांना नियमांबाबतीत अगदी साध-सोपं बनवतात. तो चित्रपटात नंबर सिस्टम आणत नाही. सर्व सामने नेहमी साध्या बाद फेरी म्हणजे नॉकआउट पद्धतीने होतात जेणेकरून निकाल निरीक्षकांना सहज समजेल.

बॉक्सिंगची आवड नसलेल्या प्रेक्षकांनी लढ्यात मग्न असणे महत्वाचे आहे. _शिवाय, असा कोणताही कठीण शब्द वापरला जात नाही चित्रपटात. फिल्मी दृष्टिकोनातून हे महत्त्वाचे आहे, विशेषत: भारतासारख्या देशात जेथे लोकांना क्रिकेट नसलेले खेळ म्हणजे फुटबॉल/हॉकी शिवाय जास्त माहिती नाही . चित्रपटातील बॉक्सिंग समालोचक सुद्धा प्रेक्षकांना सहज समजेल अशी भाषा वापरतात आणि प्रेक्षकांना इतिहास आणि खेळ समजण्यासाठी विनोदाच्या स्वतःच्या डोसमध्ये वास्तवाचे मिश्रण करतात.

आणखी एक लक्षात घेण्यासारखी गोष्ट म्हणजे चित्रपटात बॉक्सिंगची भाषा वापरून जागतिक प्रेक्षकांशी जोडण्याची क्षमता आहे, याचा अर्थ चित्रपटात केवळ स्थानिक अपीलच नाही तर जागतिक आवाहन आणि प्रेक्षकही आहेत.

श्रमिक कष्टकरी शोषित वर्गाची मूलभूत संस्कृती समजून घेणे:

दिग्दर्शक रंजीत यांना उत्तर चेन्नईतील कामगार वर्गाची संस्कृती, लोक आणि बॉक्सिंगची आवड याबद्दल उत्तम समज आहे हे या चित्रपटातून दिसून येते. अगदी चित्रपटात वापरलेली बोली ही उत्तर चेन्नईची बोली आहे. चित्रपट तुम्हाला सहजपणे 70 च्या दशकात घेऊन जातो. त्यावेळचे पोशाख, दिवे, केशरचना, कपडे इत्यादी दाखवण्यात आले आहेत जे डोळ्यांना सुखावणारे आहेत आणि ते खरे आहेत असेच नेहमी वाटते.

सामाजिक-राजकीय समज:

चित्रपट 1970 मध्ये भारतातील आणीबाणीच्या स्थितीचे स्पष्टपणे चित्रण करतो. त्यावेळचा सत्ताधारी पक्ष द्रमुक याला कडाडून विरोध करत होता. परिस्थितीचे उत्तम चित्रण केले आहे. जेव्हा प्रशिक्षक रंगन यांना अटक केली जाते, तेव्हा ते एमजी रामचंद्रन (एमजीआर) वि. एमजीआरच्या राजवटीत जुगार आणि दारूच्या व्यापारासारख्या गोष्टींना प्रोत्साहन देण्यात आले आणि हे चित्रपटात दाखवण्यात आले आहे. जेव्हा कोच तुरुंगातून सुटतो, तेव्हा बँडने वाजवलेले संगीत एआयएडीएमकेचे असते, ज्यामुळे कोच त्याच्या मुलाबरोबरच काबिलानवरही नाखूश होतो.

शोषित गटाचे मानवीकरण:

येथे दबलेल्या गटाला पीडित म्हणून नव्हे तर विजेता म्हणून दाखवले जात आहे. ते कसे जगतात यात एक विशिष्ट प्रतिष्ठा दाखवली जात आहे. ते कसे गातात, नाचतात, खातात, एकत्र काम करतात हे दाखवले आहे. असे एक ठिकाण आहे जिथे दलित, मुस्लिम (बहुधा खालच्या जातीचे पसमांदा), ख्रिश्चन (इथे प्रथमच दाखवलेला अँग्लो-इंडियन समुदाय) एकाच परिसरात एकत्र आनंदाने राहतात.

येथे यश एकत्रितपणे साजरे केले जाते. चित्रपटात मुख्य पात्रांमधील विवाह अगदी अद्वितीय असल्याचे दर्शविले गेले आहे. तो प्रशिक्षकाने साजरा केला आहे. त्यात ब्राह्मण पुजारी नाही. तसेच अनेक स्थानिक देवतांची नावे घेतली जातात आणि ती सुद्धा सर्व धर्मांमधून. पूर्णपणे ब्राह्मणेत्तर पद्धत चित्रपटात वापरली गेली आहे.

बॉक्सिंग सामन्यांदरम्यान समुदायाने विजय आणि पराभवाचे महत्त्व कसे मानले आणि मूल्य दिले आहे हे देखील दर्शविले गेले आहे.

लोकांचे दैनंदिन जीवन सुंदरपणे टिपले गेले आहे. उदाहरणार्थ, काबिलान आणि त्याची पत्नी मरिअम्मा यांच्यातील प्रेम आणि भांडण.

अशी अनेक उदाहरणे आहेत जिथे जातीचा कोन सूक्ष्मपणे दाखवला गेला आहे. जसे जेव्हा खलनायक कबीलानला तेच काम करायला सांगतो जे त्याच्या पूर्वीचे जातीचे लोक मृतदेह आणि गटारे स्वच्छ करण्यासाठी करतात.

सामाजिक दुष्परिणामांचे धोके आणि परिणाम:

दारू पिण्याचे धोके चित्रपटात अगदी स्पष्टपणे दाखवले जातात जेव्हा काबीलन जीवनात हरवतो आणि दारूच्या नशेत जवळजवळ आपला जीव गमावतो. अनेक समुदायांमध्ये ही एक खरी आणि मोठी समस्या आहे आणि घरातील स्त्रियांना याचा त्रास सहन करावा लागतो. पा रंजितने त्याच्या मागील ब्लॉकबस्टर चित्रपट काला मधून पण हाच संदेश दिला आहे, जिथे मुख्य नायक चुकून अल्कोहोल प्यायल्याबद्दल खेद व्यक्त करतो कारण सर्व काही त्याचा नाश करते.

प्रतीकांचा वापर:
पा रंजीतची विचारधारा जाणून घेत, तो चित्रपटातील विविध क्षेत्रांतील सामाजिक नायकांची चित्रे, फ्रेम इत्यादी चाणाक्षपणे वापरतो. जेव्हा जेव्हा आपल्या हक्कांसाठी लढा देण्याचा प्रश्न येतो तेव्हा त्यांनी डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांची प्रतिमा पार्श्वभूमीवर वापरली. जिथे जिथे त्यांचा मार्ग आणि हेतू शोधण्याचा प्रश्न येतो, तिथे त्यांनी बुद्धांच्या प्रतिमा वापरल्या आहेत. आंबेडकरांची चित्रे कारखाने, घरे अशा अनेक ठिकाणी बारकाईने दाखवण्यात आली आहेत. रंजित याची खात्री करतो की ते जास्त ताकदवान नाही पण त्याच वेळी प्रेक्षकांशी व्यस्त राहते. पेरियार आणि करुणानिधी यांची चित्रेही अनेक वेळा दाखवली आहेत.

सहाय्यक कलाकारांची कामगिरी:

सहाय्यक कलाकारांकडून काही उत्कृष्ट कामगिरी आहेत. खरं तर हे म्हणणे योग्य होईल की सहाय्यक कलाकारांची कामगिरी मुख्य कलाकार आर्यापेक्षाही चांगली आहे. जे आपली छाप सोडतात ते आहेत डॅडी, कोच रंगन, डान्सिंग रोझ, वेम्बुली, मरियम्मा, दोस्त गौतम, बीडी टाटा, थानिगा, पुजारी इत्यादी गाजवणारी अश्या भूमिका.

एकंदरीत, हा एक चित्रपट आहे ज्याची मी अत्यंत शिफारस करतो आणि नीलम प्रॉडक्शन्सचे आणखी एक रत्न आहे. आणि पा रंजीत यांच्या कॅपमध्ये आणखी एक पंख आहे जो आपल्या विचारधारेसह आपल्या कारकिर्दीत स्मार्ट आणि कार्यक्षम आहे. हे चित्रपटाचे पुनरावृत्ती मूल्य आहे आणि तो अनेक वेळा पाहूही शकतो. मी हे कबूल केले पाहिजे की मी अजूनही काही बारीकसारीक गोष्टी लक्षात घेतल्या नसतील कारण मी स्थानिक तमिळ संस्कृती आणि घटनांशी पूर्णपणे परिचित नाही. हे लोकांसाठी असलेले प्रेम प्रतिबिंबित करते की रंजित यांच्याकडे आहे की ते 70 च्या दशकात चेन्नई (पूर्वीचे मद्रास) मधील शोषित कामगार वर्गाच्या सूक्ष्म उत्थानासह क्रीडा चित्रपट आणि सामाजिक वास्तव यांचे संलयन दर्शवू शकतात.

जे एस विनय

लेखक कॉर्पोरेट क्षेत्रात काम करतात तसेच जातविरोधी परिवर्तनाच्या चळवळीत सक्रिय आहेत .

(मूळ लेख इंग्रजी मध्ये, त्याच मराठी भाषांतर राकेश अढांगळे यांनी केल आहे.)