ಕುಸಿಯುತ್ತಿರುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕ ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಅವಶ್ಯಕತೆ 

 

ಡಾ. ಅಯಾಜ್ ಅಹ್ಮದ್ ಮತ್ತು ಡಾ. ಯೋಗೇಶ್ ಪ್ರತಾಪ್ ಸಿಂಗ್

ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದ : ಶ್ರೀಧರ ಅಘಲಯ

ಈ ಲೇಖನವು, ಮೀಸಲಾತಿಯ ಕುರಿತು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಚಿಂತನೆ ರೂಪಿಸಿ,  ಅಂತಿಮವಾಗಿ ‘ಮೇಲು’ ಜಾತಿ ಕೋಟಾಕ್ಕಾಗಿ 103 ನೇ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ,   ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಚರ್ಚಾಸ್ಪದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ.  ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಗುರಿಗಳ ಮೇಲೆ ಇಂತಹ ಸ್ಪಷ್ಟ  ಆಕ್ರಮಣವು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ (SC/ST/OBC) ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬಹುಜನರನ್ನು ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಅಧಿಕಾರದ ಉನ್ನತ ಶ್ರೇಣಿಯಿಂದ ಹೊರಗಿಡುವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ತಂತ್ರಗಳು ಅಂತರ್-ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಜಾತಿ ಜಾಲದ  ಮೂಲಕ ಬಹು-ಪದರದ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವುದರಿಂದ ,  ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಗುರಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಇನ್ನಷ್ಟು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ‘ಮೇಲು’ ಜಾತಿ ಕೋಟಾದ ಕ್ರಮವು ಎಂದಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಅಧಿಕಾರಗಳ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆ, ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ತಪಾಸಣೆ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲನಗಳ ತತ್ವದ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತರ್-ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಜಾತಿ ಜಾಲವನ್ನು  ಭೇದಿಸಲು  ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ನ್ಯಾಯಾಂಗ ತೀರ್ಪುಗಳ ಮೂಲಕ ‘ಮೇಲು’ ಜಾತಿ ಕೋಟಾದ ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ-ಬನಿಯಾ ಪ್ರಾಬಲ್ಯದಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಈ ಅಂತರ-ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಜಾತಿ ಜಾಲದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

 

1950 ರಿಂದ ಮೀಸಲಾತಿಯ ಕುರಿತಾದ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು ಆರ್ಟಿಕಲ್ 15(1) ಮತ್ತು 29(2) ವಿಧಿಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಔಪಚಾರಿಕ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿ,  ಆರ್ಟಿಕಲ್ 14, 15, 16, 38, 46, 332, 335, 338 ಮತ್ತು 340 ರಲ್ಲಿ ( ಕೆಳಗಿನ ಆರ್ಟಿಕಲ್ ಗಳ ವಿವರಣೆ  ನೋಡಿ)  ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಅಂತರ್ಗತವಾಗಿರುವ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ಸಮಾನತೆಯ ತತ್ವವನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಿತು.   ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮಾಣಾನುಗುಣವಾದ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಪೂರ್ವಭಾವಿಯಾಗಿ ತಡೆಹಿಡಿಯಲು  ಈ ತಂತ್ರವನ್ನು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ಚಂಪಕಂ ದೊರೈರಾಜನ್ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ (1951) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ-ಸಯ್ಯದ್ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಸಂವಿಧಾನದ ಪೀಠ, ಮೀಸಲಾತಿಗಾಗಿ ನಡೆದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಪ್ರಯತ್ನದ  ಪರವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಸವರ್ಣ ಜಾಗವನ್ನು  ಅವರ ಶೇಕಡಾವಾರು ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಿತು ಮತ್ತು ಈ  ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಜಾಗವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು.

 

ಕಡೆಗೆ ಪಟ್ಟು ಬಿಡದ ಪೆರಿಯಾರ್ ಮತ್ತು ಬಾಬಾಸಾಹೇಬ್ ಅವರ ಧೃಡವಾದ ನಿಲುವು ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲು ಸಂಸತ್ತಿಗೆ ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ,  ಶಿಕ್ಷಣ  ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ವರ್ಗದ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಮಾಡಿಕೊಡಲಾಯಿತು (ಆರ್ಟಿಕಲ್ 15 (4)). ಇದಾಗಿಯೂ, ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಲು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು, ‘ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಮುಂದೂಡುವ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನೀತಿ’ಯನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಿದವು. ಆದರೆ ಮೊದಲ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮತ್ತು ಪೆರಿಯಾರ್ ಅವರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ರಾಜ್ಯಗಳ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ನೀತಿಗಳ   ಅನುಷ್ಠಾನವು ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಸಾಕಷ್ಟು ಆತಂಕಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಿತು.ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮೀಸಲಾತಿಗೆ ಬಾಲಾಜಿ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ (1962)  ಮೂರು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಕ್ರಮಗಳ ಮೂಲಕ  ಮೊದಲ ದೊಡ್ಡ ಹೊಡೆತ ಕೊಟ್ಟಿತು . ಪ್ರಥಮ; ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕವಾಗಿ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳ ಗುರುತಿಸುವಿಕೆಗೆ ಮಾನದಂಡಗಳ ನಿರ್ಣಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಜಾತಿಯ ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಗಮನ ಕೊಡದೆ   ಆರ್ಥಿಕ ಸೂಚಕಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹಿಂದುಳಿದಿರುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಓತ್ತು ಕೊಟ್ಟಿತು . ಬ್ರಾಹ್ಮಣ-ಬನಿಯಾ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಿಂದ ತುಂಬಿರುವ ಸಂವಿಧಾನ ಪೀಠವು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ವಾದಗಳು ಬಲವಾದ ಬೇರು ಬಿಡುವುದನ್ನು  ತಡೆಯಲು ಆರ್ಥಿಕ ವಾದವನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ರೂಪಿಸಿತು.  ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ‘ಮೇಲು’ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ  ಆರ್ಥಿಕ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಡುವ ಕೋಟಾದ  ಆಲೋಚನಾ  ಬೀಜಗಳು ಈ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ನೆಡಲ್ಪಟ್ಟವು. ಕುತೂಹಲಕಾರಿಯಾಗಿ, ಜಾತಿಗಳ ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಮುಸ್ಲಿಮರು ಮತ್ತು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಕುತಂತ್ರದ  ಮೂಲಕ ಹಿಂದುಳಿದಿರುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಅಂಶವಾಗಿ ಜಾತಿಯನ್ನು ಅಂಚಿನಲ್ಲಿಡಲಾಯಿತು. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ   OBC ಗಳನ್ನು ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸುವುದು  ಆರ್ಟಿಕಲ್ 15(4) ರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಿಂದ ಹೊರಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ  ಅಂತಹ ವರ್ಗೀಕರಣವನ್ನು ತಡೆಯಲಾಯಿತು. . ಮೂರನೇಯದಾಗಿ ಆರ್ಟಿಕಲ್ 15(4) ರ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ 335 ನೇ ವಿಧಿಯ ಜಾತಿವಾದಿ ಓದುವಿಕೆಯಿಂದ ಅಂತಿಮವಾಗಿ 50% ಗರಿಷ್ಟ ಪರಿಮಿತಿಗೆ  ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ರಂಗಾಚಾರಿ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ (1961) ಬಡ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಬಳಸಲಾಯಿತು.

 

ಬಾಲಾಜಿ ನಿಯಮವನ್ನು ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸುವುದು

ಬಾಲಾಜಿ ಪ್ರಕರಣದ ಕುಶಲತಾಪೂರ್ಣ  ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು, ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು, ಪತ್ರಕರ್ತರು ಮತ್ತು ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕ ಬರಹಗಾರರು ದಶಕಗಳ ತನಕ  ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸಿದರು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ದೇವದಾಸನ್ (1963) ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಲೇಖಾ (1964) ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಬಾಲಾಜಿಯ ಆರ್ಥಿಕ ವಾದವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತು ನೀಡಿ ಪುನರುಚ್ಚರಿಸಿತು. ಇಂತಹ ಕುತಂತ್ರದ ತಾರ್ಕಿಕತೆಯನ್ನು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯವನ್ನು ವಿಳಂಬಗೊಳಿಸಲು ಬಳಸಿಕೊಂಡವು, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಆಡಳಿತ ವರ್ಗವು ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸುವ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಪಟ್ಟುಬಿಡದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಳುವಳಿಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪದಗಳಲ್ಲಿ N. M ಥಾಮಸ್ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ (1975) ಸ್ವಲ್ಪ ಜಾಗವನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಕೊಡಲು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಕಾರಣವಾದವು :

 

“… ತಲೆಮಾರುಗಳಿಂದ ನ್ಯಾಯವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಲಾಗಿರುವ ಜಾಗೃತ ಸಮೂಹ, ಅದನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ  ಪ್ರತಿರೋಧವಿಲ್ಲದೆ  ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು  ಇನ್ನೊಂದು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಪ್ಯಾಂಥರ್ಸ್ ನಂತೆ ಇಲ್ಲಿ   ದಲಿತ ಪ್ಯಾಂಥರ್ಸ್ ಆಗಿ ಸ್ಫೋಟಿಸಬಹುದು … ನ್ಯಾಯವಾದಿಗಳು ನಿಜ ಜೀವನವನ್ನು ಆಲಿಸಬೇಕು  ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಗೋಡೆಯ ಮೇಲಿನ ಬರಹಗಳನ್ನು ಓದುವಷ್ಟು ಎಚ್ಚರವಿರಬೇಕು! ಕಾನೂನಿನ ನಿಯಮವು ಸಾಮೂಹಿಕ ನ್ಯಾಯದ ಬಾಗಿಲುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಿದರೆ, ತುಳಿತಕ್ಕೊಳಗಾದ ವರ್ಗವು ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ಭರವಸೆಯನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತದೆ! ತುಳಿತಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ಬಹುಜನ ವರ್ಗದ ಬರಹಗಳೇ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವನ್ನು ಮೀಸಲಾತಿ ಕುರಿತ ತನ್ನ ಹಠಮಾರಿ ನಿಲುವನ್ನು ಮರುಪರಿಶೀಲಿಸುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದವು. ಆದರೆ ಅದರ ಜಾತಿವಾದಿ ಸ್ವಭಾವಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಮತ್ತು ಗೋಡೆಯ ಮೇಲಿನ ಬರಹವನ್ನು ಬುಡಮೇಲು ಮಾಡಲು, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಅದೇ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಕೆನೆ ಪದರದ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಿತು. N. M ಥಾಮಸ್ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸವರ್ಣ ವಕೀಲರು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ನೀತಿಗಳು, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಸಮಾನ ಪಾಲನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಪರಿಣಾಮದ ಬಗ್ಗೆ ತಮ್ಮ ಆತಂಕಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆದ್ದರಿಂದ,  ಸಾಹ್ನಿ (1992) ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಬರುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಆರ್ಥಿಕ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ 10% ಕೋಟಾಕ್ಕೆ ಈಗಾಗಲೇ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಇತ್ತು.  ಸಾಹ್ನಿ (1992) ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ, ‘ಮೇಲು’ ಜಾತಿ 10% ಕೋಟಾವನ್ನು ಹೇಗೆ ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತಕ್ಷಣವೇ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ, ಅದೇ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಕೆನೆ ಪದರ, 50% ಸೀಲಿಂಗ್, ಬಡ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿ ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ವಿರೋಧಿ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅದೇ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ  ಆಳುವ ಜಾತಿಗಳು/ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಆರ್ಥಿಕ ಹಿಂದುಳಿದಿರುವಿಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ‘ಮೇಲು’ ಜಾತಿ ಮೀಸಲಾತಿಯ ನಿಬಂಧನೆಯನ್ನು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕವಾಗಿ ಮಾನ್ಯ ಮಾಡುವಂತೆ ಸೂಚಿಸಿತು.

 

ಮಂಡಲ್ ಆಯೋಗದ ವರದಿಯ ಭಾಗಶಃ ಅನುಷ್ಠಾನದಿಂದ ಗಾಬರಿಗೊಂಡ ‘ಮೇಲು’ ಜಾತಿಗಳ ರಾಜಕೀಯ ವಿಭಾಗಕ್ಕೆ  ‘ಮೇಲು’ ಜಾತಿಗಳ ಕೋಟಾವನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು ಮಾತ್ರ  ಉಳಿಯಿತು. 2003 ರಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿಯು ‘ಮೇಲು’ ಜಾತಿಗಳ ಬಡವರಿಗಾಗಿ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಬಹುದಾದ ಆಲೋಚನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಮಂತ್ರಿಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ನೇಮಿಸಿತು. 2004 ರಲ್ಲಿ, ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಹಿಂದುಳಿದ ಸವರ್ಣೀಯರಿಗೆ  ಮೀಸಲಾತಿ ಮಾನದಂಡಗಳ ಮೇಲೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಕಾರ್ಯಪಡೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.

 

2006 ರಲ್ಲಿ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನೇತೃತ್ವದ ಮತ್ತು RSS ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ದಲ್ಲಿದ್ದ ಯುಪಿಎ 1   ‘ಮೇಲು’ ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಹಿಂದುಳಿದವರಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು  ಆಯೋಗವನ್ನು ನೇಮಿಸಿತು . ಆಯೋಗವು 2010 ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವರದಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು, ಅದನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಸಂವಿಧಾನದ ತಿದ್ದುಪಡಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ  ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು 2013 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ  ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, 12 ಜನವರಿ 2019 ರಂದು, ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಿಂದ ಕಲ್ಪಿಸಲಾದ  ಮತ್ತು ಆರೆಸ್ಸೆಸ್ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮತ್ತು ಬಿಜೆಪಿಯಿಂದ ನೀಡಲ್ಪಟ್ಟ, EWS ರೂಪದಲ್ಲಿ ‘ಮೇಲು’ ಜಾತಿ ಗಳ 10% ಮೀಸಲಾತಿಗಾಗಿ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿಯನ್ನು ಅಧಿಸೂಚಿಸಲಾಯಿತು (ಆರ್ಟಿಕಲ್ 15 (6) ಮತ್ತು 16(6)). ಇದೀಗ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರದ ವಿವಿಧ ಇಲಾಖೆಗಳು ಅದನ್ನೇ  ಮಿಂಚಿನ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸುತ್ತಿವೆ.

 

ಮೂಲಭೂತ ರಚನೆಯ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ವಿರುದ್ಧ ಮೇಲ್ಜಾತಿ ಕೋಟಾದ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕತೆ

 

10% ಮೇಲ್ಜಾತಿ ಕೋಟಾದ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಸಿಂಧುತ್ವವನ್ನು ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ ರಚನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಶ್ನಿಸಬಹುದು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸಲು, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ನಿಂದ ವಿಕಸನಗೊಂಡ ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿರುವ  ಮೂಲಭೂತ ರಚನೆಯ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು  ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಅಶ್ರಫ್-ಸವರ್ಣ ಜಾತಿಗಳ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯವಾಗಿದ್ದ ಆಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅರ್ಹತೆಗಳಿಂದ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮತದಾರರಿಂದ ಚುನಾಯಿತರಾದ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳಿಂದ ಚುನಾಯಿತರಾದ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯಿಂದ ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಹೀಗಾಗಿ, ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯು ವಯಸ್ಕ ಮತದಾರರಿಂದ   ಚುನಾಯಿತವಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆ  ಸಮಯದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕವಾಗಿ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ಅದೇನೇ ಇದ್ದರೂ ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನ ರಚನೆಯ ಸುಸ್ಥಾಪಿತ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ, ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯು ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿತು.

ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ಪೀಳಿಗೆಯು ಎಲ್ಲಾ ನಂತರದ ಪೀಳಿಗೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡುವ ಶಕ್ತಿಯು ಪೀಳಿಗೆಯಿಂದ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಹಾದುಹೋಗುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಅಂತರ್ಗತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸಾಂವಿಧಾನಿಕವಾಗಿ ಸೂಚಿಸಲಾದ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದ ಮೂಲಕ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವು ಪ್ರತಿ ಪೀಳಿಗೆಯಿಂದ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಸಾಧನವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ,  ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ರಚಿಸುವ ಅಧಿಕಾರದಂತಹ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಅಧಿಕಾರವು ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳ ಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ಮೀರಿದೆ ಹಾಗು ಸಂವಿಧಾನದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಅಧಿಕಾರಗಳಿಂದ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ತಮ್ಮ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತತೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ  368 ನೇ ವಿಧಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಲಾದ ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದೊಂದಿಗೆ ಸಂಸತ್ತಿನ ಮೂಲಕ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡುವ ನಂತರದ ಪೀಳಿಗೆಯ ಈ ಹಕ್ಕನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನವೂ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿದೆ.

ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕೇಶವಾನಂದ ಭಾರತಿ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ (1973) ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು 7:6 ರ   ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಅಂತರದ ಬಹುಮತದಿಂದ ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲಭೂತ ರಚನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದರೆ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿಯನ್ನು ಸಹ ನ್ಯಾಯಾಂಗವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಹೇಳಿತು. ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಲು ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ   ಸಂಸತ್ತು ತನ್ನ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ ರಚನೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಅಥವಾ ನಾಶಪಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಮಿತಿಯನ್ನೂ ನೆನಪಿಸಿತು. ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವಾಗಿ, ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ ರಚನೆಯ ನಿಖರವಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸದೆ ಬಿಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಸ್ಪಷ್ಟತೆಯನ್ನು ನೀಡಲಿಲ್ಲ. ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲಭೂತ ರಚನೆಯು,  ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳು, ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಜಾತ್ಯತೀತತೆ, ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವಿಮರ್ಶೆಯ ಅಧಿಕಾರ, ಕಾನೂನು ನಿಯಮ, ಸಂಸದೀಯ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ, ಮುಕ್ತ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತ ಚುನಾವಣೆಗಳ ತತ್ವಗಳನ್ನು, ಆರ್ಟಿಕಲ್ 32 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಆರ್ಟಿಕಲ್ 226 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳ ಅಧಿಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಅಸ್ಪಷ್ಟ ತತ್ವಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ  ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿದೆ. ಮೇಲಾಗಿ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತನ್ನ ಮುಂದೆ ಇದ್ದ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತವೆಂದು ಭಾವಿಸಿದಾಗ  ಈ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಸ್ವತಃ ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅಂತಹ ವಿಶಾಲ ಮತ್ತು ನಿರಂಕುಶ ಅಧಿಕಾರಗಳೊಂದಿಗೆ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಶಾಶ್ವತವಾದ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ ಒಂದು  ರೂಪವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಆದರೆ ಜನರ ಅನುಮೋದನೆಯಿಲ್ಲದೆ!

ಆಶ್ಚರ್ಯವೆಂದರೆ, ಮೂಲಭೂತ ರಚನೆಯ ಸಿದ್ಧಾಂತವು 1975 ರಲ್ಲಿ ತುರ್ತುಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಹೇರಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಯಾವುದೇ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡಲು ವಿಫಲವಾಯಿತು  ಅಲ್ಲದೆ  ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಮಿತಿಮೀರುವ  ವಿರುದ್ಧ ಖಾತರಿಯಾಗಿ ಅದನ್ನು ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಬಹುಜನ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಮೂಲ ರಚನೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯೂ ಇಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಸಂವಿಧಾನದ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಆಧಾರಿತ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳನ್ನು ಹಳಿತಪ್ಪಿಸಲು ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಗಂಭೀರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ (ಎಂ ನಾಗರಾಜ್ ಪ್ರಕರಣ 2007). ಎಲ್ಲಾ ಸಂಭವನೀಯತೆಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಬಹುಜನ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಸಂಸತ್ತು ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರದ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ವ್ಯಾಯಾಮದ ವಿರುದ್ಧ ಸುರಕ್ಷತಾ ಕವಾಟವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಮೂಲಭೂತ ರಚನೆಯ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ 103 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಅಮಾನ್ಯಗೊಳಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತ ರಚನೆಯ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಆಂತರಿಕ ತರ್ಕದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅಂತಹ ತೀರ್ಮಾನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವನ್ನು ರೂಪಿಸಬಹುದು. ಇದು ಈ ರೀತಿ ಇರುತ್ತದೆ ; “ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳು ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ ರಚನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ, ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳು ಸಮಾನತೆಯ ಹಕ್ಕನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ, ಸಮಾನತೆಯ ಹಕ್ಕು ಔಪಚಾರಿಕ ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ಸಮಾನತೆ ಎರಡನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಹಿಂದುಳಿದಿರುವಿಕೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು, ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ಸಮಾನತೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ, ಆರ್ಥಿಕ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮೀಸಲಾತಿಯು ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ಸಮಾನತೆಯ ತತ್ವವನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುತ್ತದೆ, 103 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯಿದೆಯು ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ ರಚನೆಯಾದ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯಾಗಿದೆ’’. ಈ ತಾರ್ಕಿಕತೆಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಭಾಗವು ವಿವಿಧ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ತತ್ವಗಳ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ‘ ‘ಮೇಲು ಜಾತಿಯ‘ ದ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿರುವ ಮತ್ತು ಅವರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಬದ್ಧವಾಗಿರುವ ಪ್ರಸ್ತುತ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್, ಅಂತಹ ತಾರ್ಕಿಕತೆಯನ್ನು, ಅದರ ಮೇಲೆ ಆಧರಿಸಿ ತನ್ನ ತೀರ್ಪನ್ನು ನೀಡುವುದನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಕಡಿಮೆ.. ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಹೆಬ್ಬೆರಳಿನ ನಿಯಮವೆಂದರೆ; ತರ್ಕ ಮತ್ತು ತಾರ್ಕಿಕತೆಯು ಶಿಕ್ಷಾರ್ಹ ಆದರೆ ಮೇಲ್ಜಾತಿಗಳ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಯಾವುದೇ ಬೆಲೆ ತೆತ್ತಾದರೂ ರಕ್ಷಿಸಬೇಕು.

ಬಹುಜನ ಮೀಸಲಾತಿ ವಿರುದ್ಧ ಅಶ್ರಫ್–ಸವರ್ಣ ಮೀಸಲಾತಿ: ಜಾಣ  ವಿಸ್ಮೃತಿಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿರುವ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು

 

ವಿವರಿಸಲಾಗದಂತೆ, ಸಂವಿಧಾನದ ಭಾಗ III ರಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಆರ್ಟಿಕಲ್ ಗಳು  ಮತ್ತು ಷರತ್ತುಗಳು ರಾಜ್ಯ ನೀತಿಯ ನಿರ್ದೇಶಕ ತತ್ವಗಳು  ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳ   ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಅಳಿಸಿಹಾಕುವ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದವು. ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದ ನೀತಿಗಳ ಸುತ್ತಲಿನ ಇಂತಹ ಅಸ್ಪಷ್ಟತೆಯು ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಬಹುಜನ ಮೀಸಲಾತಿಯ ಮೇಲೆ ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಕಾಲ ನಿಧಾನಿಸಲು  ಜಾಗ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, 1990 ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದವರೆಗೆ ಆರ್ಟಿಕಲ್   16(4) ರ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಕೇಂದ್ರ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಒಬಿಸಿ  ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅನೇಕ ರಾಜ್ಯಗಳು ಇನ್ನೂ ಬಹುಜನ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ಮಿತಿಗಳಿಗೆ ಜಾರಿಗೆ ತರಬೇಕಾಗಿದೆ. ಬಹುಜನ ಮೀಸಲಾತಿಗಾಗಿ ಅರೆಮನಸ್ಸಿನ ಮತ್ತು ತಡವಾದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ನಡೆದಾಗಲೂ ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ನೆಪದಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಿಂದ ತಡೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು . ಯಾವಾಗಲೂ, ಅಂತಹ ಪ್ರಕರಣಗಳ ಮೇಲಿನ ಅಂತಿಮ ತೀರ್ಪು ಅವುಗಳ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ಮತ್ತು ವಿಳಂಬಕಾರಿ ಷರತ್ತುಗಳನ್ನು  ಹೇರಿದ ನಂತರವೇ ಬಂದಿತು.

103 ನೇ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯಿದೆಯಲ್ಲಿ  ಸೇರಿಸಲಾದ ಆರ್ಟಿಕಲ್  15(6) ಮತ್ತು 16(6) ಕೂಡ  ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಭಾಗಗಳು  ಆದರೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವಂತೆ ತೋರುತ್ತಿದೆ. ಇದನ್ನು ಯಾರು ಮೊದಲು ಜಾರಿಗೆ ತರುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ವಿವಿಧ ಇಲಾಖೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಕ್ರಿಯ ಪೈಪೋಟಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತಿದೆ! ಜಾರಿಯಾದ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸವರ್ಣ–ಅಶ್ರಫ್ ಕೋಟಾದ ಅನುಷ್ಠಾನಕ್ಕಾಗಿ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಪ್ರಕಟಣೆಗಳು ದಟ್ಟವಾಗಿ ಮತ್ತು ವೇಗವಾಗಿ ಬರಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ, ಈ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ತಡೆಹಿಡಿಯಲಿಲ್ಲ ಬದಲಿಗೆ ಅದು ಮೇಲ್ಜಾತಿ ಮೀಸಲಾತಿಗೆ ಉತ್ಸುಕತೆಯಿಂದಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ, ಹಿಂದೆ ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಬಹುಜನ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲೂ   ಬೇಡಿಕೆ ಇಡುತ್ತಿದ್ದ ‘ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ದತ್ತಾಂಶ’ದ ಕೆಳಗಿನ ಸರಣಿಯು ಬೇಡಿಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಕಳೆದುಹೋಗುತ್ತದೆ:

1. ರಾಜ್ಯವು ಯಾವ ವರ್ಗದ ಹಿಂದುಳಿದಿರುವಿಕೆಗೆ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆಯೋ ಆ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಅಂಕಿ ಅಂಶ ಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಬೇಕು.
2. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉದ್ಯೋಗದಲ್ಲಿ ಆ ವರ್ಗದ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಅಸಮರ್ಪಕತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ರಾಜ್ಯವು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಅಂಕಿ ಅಂಶ ಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಬೇಕು.
3. ಆರ್ಟಿಕಲ್ 335 ರ ಆದೇಶ ದಂತೆ ಸೇವೆಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ದಕ್ಷತೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ರಾಜ್ಯವು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಅಂಕಿ ಅಂಶ ಗಳ ಮೂಲಕ ಧೃಡ ಪಡಿಸಬೇಕು.

ಅಶ್ರಫ್–ಸವರ್ಣ ಮೀಸಲಾತಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ಜಾತಿ ಕೋಟಾದ ಮೇಲಿನ ತಡೆ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವಾಗ ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಆಶ್ಚರ್ಯಕರವಾಗಿ ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ದತ್ತಾಂಶ (‘ಕ್ವಾಂಟಿಫೈಬಲ್ ಡೇಟಾ‘) ದ  ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಮರೆತಿದೆ. ಮೇಲ್ಜಾತಿ ಮೀಸಲಾತಿಗೆ ತಡೆಯಾಜ್ಞೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲು 103 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯಿದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಚಲಾಯಿಸಲು ಬಲವಾದ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿದೆ ಎಂದು ತೋರಿಸುವ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಲು  ಒತ್ತಾಯಿಸಲಿಲ್ಲ, ಇದು ಎಂ ನಾಗರಾಜ್ (2007) ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿದ್ದ  ಕಡ್ಡಾಯ ಷರತ್ತನ್ನು ಬಿ.ಕೆ.ಪವಿತ್ರ (2017) ದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಬಳಸಿ  ಕರ್ನಾಟಕದ ಮೀಸಲಾತಿ ಕಾಯಿದೆ 2002 ರ ಸೆಕ್ಷನ್ 3 ಮತ್ತು 4 ಅನ್ನು ರದ್ದು ಮಾಡಿತು. ಮೇಲಾಗಿ, ಬಹುಜನರಿಗಾಗಿ ಮೀಸಲಾದ ಮೀಸಲಾತಿ ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಅನುಷ್ಠಾನವನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿಯಲು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಿಂದ 50% ಸೀಲಿಂಗ್‌ನ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯನ್ನು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗಿದೆ  ಮತ್ತು ಇದು ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಹ  ತಿದ್ದುಪಡಿಯನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿಯಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಆಧಾರವಾಗಿದ್ದಿರಬೇಕಿತ್ತು.  ಆದರೆ ಬಹುಜನ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಸವರ್ಣ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಿಂದ ಅಳೆಯಲು ವಿಭಿನ್ನ ಮಾನದಂಡಗಳಿವೆ ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ಇದು ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ವಿವೇಚನೆಯ ಕ್ಷಣಿಕ ಲೋಪದ ಪ್ರಕರಣವಲ್ಲ. ಇದು ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದ ಪ್ರಕರಣಗಳ ಸರಣಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವಿಲ್ಲದ   ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಆಯ್ದ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಜಾಣ ಮರೆವಿನಿಂದ  ಬಳಲುತ್ತಿದೆ. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉದ್ಯೋಗದಲ್ಲಿ ‘ಆ‘ ವರ್ಗದ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಅಸಮರ್ಪಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ದತ್ತಾಂಶದ ಕಡ್ಡಾಯ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಬೇಕಾಗಿಯೇ  ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಆರ್ಟಿಕಲ್ 16 (6) ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾದ 103 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯಿದೆಯ ಸೆಕ್ಷನ್ 3 ರಿಂದ ಕೈಬಿಡಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಮೇಲ್ಜಾತಿ ಕೋಟಾದ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು, ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನವು ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದ ನಂತರ ಮೀಸಲಾತಿಗಾಗಿ ಬಹುಜನ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲಾಗಿರುವ ರೀತಿಗಿಂತ  ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ  ನೀಡುತ್ತದೆ . ಅದರ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ, ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಅದೇ ಫಲಿತಾಂಶವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಎಲ್ಲಾ ಸಂಭವನೀಯತೆಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಯಾವುದಾದರೂ ನೆಪವನ್ನು  ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ.

ಪ್ರಾತಿನಿಧಿತ್ಯವಿಲ್ಲದ  ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಮತ್ತು ಅದರ  ಅಪಾಯಕರ ಪರಿಣಾಮಗಳು

ಬ್ರಿಟಿಷರಿಂದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿದಾಗಿನಿಂದ, ಎಲ್ಲಾ ರಾಜ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಕೆಲವೇ ಮೇಲ್ಜಾತಿಗಳಿಂದ  ತುಂಬಿಕೊಂಡಿವೆ . ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದಿಂದ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ತಂದ ರಾಜ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಸ್ವರೂಪದ ಮೇಲೆ ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಅನಪೇಕ್ಷಿತ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರಿದೆ. ಅಧಿಕಾರಗಳ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಯ ತತ್ವವನ್ನು ತಪಾಸಣೆ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲನಗಳ ತತ್ವಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗಿರುವುದು  ಈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಶಾಹಿಯ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಬಲಿಯಾಗಿದೆ. ರಾಜ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾದ್ಯಂತ ಹೊಕ್ಕುಳು ಬಳ್ಳಿಯ  ಜಾತಿಯ ಏಕತೆಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಗಳ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಯ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ನಶಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಹೇಬಿಯಸ್ ಕಾರ್ಪಸ್ (1976) ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೊಳಗಾದ ಜನರ ಮೂಲಭೂತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಶೋಚನೀಯವಾಗಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು  ಮತ್ತು ತಪಾಸಣೆ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲನಗಳ ತತ್ವವನ್ನು ಅಪಹಾಸ್ಯ ಮಾಡಿದೆ. ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವಿಲ್ಲದ  ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ತನ್ನದೇ ಜಾತಿ/ವರ್ಗದಿಂದ ಬಂದ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯ ಎದುರು ನಿಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೆ ಮಂಡಲ್ ಆಂದೋಲನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ ಸಹವರ್ತಿ ಜಾತಿ ಸಹೋದರರಿಂದ ಅಪಾಯಕ್ಕೊಳಗಾದ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಲು ರಾಜ್ಯದ ಶಾಸಕಾಂಗ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಂಗಗಳ ವೈಫಲ್ಯವನ್ನು ತಡೆಯಲು ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಗುಂಪುಗಳಿಂದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಅಂತಹ ಬೆದರಿಕೆಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗಿಂತ ನಿರಂಕುಶಾಧಿಕಾರದ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಉತ್ತಮ ಖಾತರಿಯಾಗಿದೆ. ನಿರಂಕುಶ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ–ವಿರೋಧಿ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ವಿಭಿನ್ನ ಸಾಮಾಜಿಕ ಗುಂಪುಗಳ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಕಾರ್ಯಾಂಗದ ಅಗಾಧ ಅಧಿಕಾರಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಪರಿಶೀಲನೆಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯತೆಯ  ಕೊರತೆಯೇ ಭಾರತೀಯ ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವನ್ನು ಕಾರ್ಯಾಂಗವು ನಿರಂಕುಶಾಧಿಕಾರದ ಸಾಹಸಕ್ಕೆ ಕೈಹಾಕಿದಾಗಲೆಲ್ಲಾ ಕರ್ತವ್ಯದಿಂದ ಕಣ್ಣು ಮಿಟುಕಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಅಂತೆಯೇ, ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕವಲ್ಲದ ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕಲ್ಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಪಂಚರ್  ಮಾಡಿದೆ. ಹೀಗೆ  ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಫಲಿತಾಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಳುವ ಜಾತಿಗಳ ಪರವಾಗಿ ‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸಮಾಜವಾದಿ ರಾಜ್ಯ‘ದಿಂದ ‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ರಾಜ್ಯ‘ದ  ಪರಿವರ್ತನೆಗೆ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ವಹಿಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದೆ. ಬಹುಜನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸುವ ನೀತಿಯನ್ನು ‘ಉನ್ನತ’ ಎಂಬ ಪದ ಮುಂದಿರುವ  ಎಲ್ಲಾ ಜಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಅಪ್ರಾಮಾಣಿಕ  ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ! ನವ ಉದಾರವಾದಿ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ‘ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ‘ದಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣದ ಪ್ರಮುಖ ಪಾಲು ಈಗ ಖಾಸಗಿಯವರ ಕೈಯಲ್ಲಿದೆ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ P.A. ಇನಾಮದಾರ್ ಪ್ರಕರಣ (2005) ದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಮೇಲೆ ರಾಜ್ಯವು ತನ್ನ ಮೀಸಲಾತಿ ನೀತಿಯನ್ನು ಹೇರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಈ ಸಮೀಪದೃಷ್ಟಿ ತೀರ್ಪನ್ನು ಜಯಿಸಲು, ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ 15(5) ನೇ ವಿಧಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಬೇಕಾಯ್ತು. ಎ.ಕೆ. ಠಾಕೂರ್ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ (2008) ವಿಧಿ 15(5) ರ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಸಿಂಧುತ್ವವನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಮುಂದೂಡುವ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನೀತಿಯು ಖಾಸಗಿ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿಯೂ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಡಿತ್ತು. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ಇನಾಮದಾರ್ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತನ್ನ ತೀರ್ಪಿನ ಮೂಲಕ ಬಹುಜನರು ಖಾಸಗಿ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಅದರ ರಚನೆಯ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿತು. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಆರ್ಟಿಕಲ್ 15(5) ಇನ್ನೊಂದು  ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ನಿಬಂಧನೆಯಾಗಿದೆ ಅಂದರೆ ಖಾಸಗಿ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಸಮಸ್ಯೆ (ಎರಡೂ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ) ಈಗ ಪ್ರತಿ ರಾಜ್ಯದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಶಾಸಕಾಂಗದ ಇಚ್ಛೆಯ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ಇನಾಮದಾರ್ ತೀರ್ಪಿನ ಒಟ್ಟು ಪರಿಣಾಮವೆಂದರೆ ಅದು ಖಾಸಗಿ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಬಹುಜನರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ವಿವಿಧ ರಾಜ್ಯಗಳ ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅನಿಶ್ಚಿತಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡು ದಶಕಗಳವರೆಗೆ ಮುಂದೂಡಿತು. ಆರ್ಟಿಕಲ್ 15(5)ರ ಆದೇಶವನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ರಾಜಕೀಯ ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಬಹುದಾದರೂ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಅಡೆತಡೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗವು ಇನಾಮದಾರ್‌ನಲ್ಲಿನ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ತಳ್ಳಿ ಹಾಕುವ  ಸಲುವಾಗಿ  ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪ್ರವೇಶ (ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳು, ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿ) ಕಾಯಿದೆ, 2006 ಅನ್ನು ತಂದು  ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಖಾಸಗಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನೊ ಒಳಗೊಂಡು,  SC, ST ಮತ್ತು ಒಬಿಸಿಗಳಿಗೆ  ಮೀಸಲಾತಿಯ ಮೂಲಕ  ಪ್ರವೇಶಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಅಲಹಾಬಾದ್ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ನೆಪದಲ್ಲಿ ಈ ಕಾಯಿದೆಯ ಜಾರಿಯನ್ನು ತಡೆದು  ಅಂತಿಮವಾಗಿ 2011 ರಲ್ಲಿ ಸುಧಾ ತಿವಾರಿ ಕೇಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಯಿದೆಯ ಪ್ರಮುಖ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಅಸಂವಿಧಾನಿಕ ಎಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅದಕ್ಕೆ ಮಾರಕ ಹೊಡೆತವನ್ನು ನೀಡಿತು. 15(5) ನೇ ವಿಧಿ ಜಾರಿಯಾದರೂ ಯುಪಿಯ ಖಾಸಗಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಒಟ್ಟು ಫಲಿತಾಂಶವಾಗಿದೆ.

ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ

ಆರ್ಟಿಕಲ್ 16(4) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ SC, ST ಮತ್ತು OBC ಗಾಗಿ ಮೀಸಲಾತಿಯು ಶಾಸಕಾಂಗ ಅಥವಾ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸಾಧನದ ಮೂಲಕ ನನಸಾಗಬಹುದು . ಆದರೆ ಸೂಪರ್–ಸ್ಪೆಷಾಲಿಟಿ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳು/ಉನ್ನತ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿಯು 335 ನೇ ವಿಧಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತದ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸುವ ಮೂಲಕ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ದಶಕಗಳಿಂದ ತನ್ನದೇ ಅನುಕೂಲದ ಜ್ಞಾನದ  ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕುತ್ತಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, 335 ನೇ ವಿಧಿಯ ಉದ್ದೇಶ  ಮೀಸಲಾತಿ ಅಥವಾ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ  ಇತರ ಸಾಧನಗಳ ಮೂಲಕ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಪಂಗಡಗಳ  ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಮಾಡುವುದು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಒಕ್ಕೂಟದ ಅಥವಾ ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ನೇಮಕಾತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡುವಾಗ SC/ST ಮತ್ತು OBC ಗಳ ಸದಸ್ಯರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಹೀಗಾಗಿ, ಆರ್ಟಿಕಲ್ 16(4) ಮತ್ತು ಆರ್ಟಿಕಲ್ 335 ರ ಸಂಯೋಜಿತ ಓದುವಿಕೆ ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಆದರೆ ನಾವು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಆಳವಾಗಿ ಹುದುಗಿರುವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಸೋಲಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ.

ಉನ್ನತ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿಯಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ

‘ಉನ್ನತ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿ’ಯಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಕಥೆಯೂ ಜುಗುಪ್ಸೆ ತರುವಂತಿದೆ . 1950 ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ, ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿನ ಮತ್ಸರದಿಂದಾಗಿ , ಬಡ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿಗಾಗಿ ಕೆಲವು ನಿಬಂಧನೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ಉನ್ನತ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿಯಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಯಿತು. ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಬಡ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿ ತರಲು ಮಾಡಿದ  ಶಾಸಕಾಂಗ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ನಿರಂತರವಾಗಿ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಿತು.  ಸಾಹ್ನಿ (1992) ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಎಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ  ಶವ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗೆ  ಕಳುಹಿಸಿದರೆಂದರೆ 77ನೇ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ (1995) ಆರ್ಟಿಕಲ್  16(4A) ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಿದಾಗ , ಅದರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಿಂದ OBC ಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ SC ಮತ್ತು ST ಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಬಡ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್ 16(4A) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಡ್ತಿ ಯೋಜನೆಯು ಕೆನೆ ಪದರದ ನಂತರ OBC ಗಳಿಂದ SC ಮತ್ತು ST ಗಳ ಮೀಸಲಾತಿ ನೀತಿಯನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲು  ಮತ್ತೊಂದು ಸಾಧನವಾಗಿದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಒಂದು ಗುಂಪಿನ ವಿರುದ್ಧ ಇನ್ನೊಂದು ಗುಂಪನ್ನು ಎತ್ತಿ ಇಡಿಯಬಹುದು. ಹೀಗಾಗಿ, ಬಿಕೆ ಪವಿತ್ರಾ II ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ (2019) ಆರ್ಟಿಕಲ್ 16 (4A) ನ ಕುಯುಕ್ತಿಯ  ನಿಬಂಧನೆಗಳಿಗೆ ತುಟಿ ಸೇವೆ ಮಾಡುವಾಗ , ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಸ್ವತಃ ತಾನೇ ರಚಿಸಿದ ಮೀಸಲಾತಿ ನೀತಿಯಲ್ಲಿರುವ  ಈ ಎರಡು ‘ಹುಳುಕು‘ಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರುಸುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ! ಈ ತೀರ್ಪು ಕೆನೆ ಪದರದ ತತ್ವವನ್ನು ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಕೆನೆ ಪದರದ ತತ್ವವನ್ನು ಎಸ್ಸಿ ಮತ್ತು ಎಸ್ಟಿ ವರ್ಗಗಳಿಗೂ ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಬಲವಂತದ ಸಂಗತಿಯನ್ನು  ಮಾಡಿದೆ. ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಈ  ತಂತ್ರದ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗಳು ಶಾಸಕಾಂಗ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಂಗವನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದವು ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ–ಬನಿಯಾ ದ್ವಿಸ್ವಾಮ್ಯ  ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಮೇಲಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಉನ್ನತ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿಯನ್ನು ಅಧೀನಗೊಳಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಕೆಲವು ಎಸ್‌ಸಿ/ಎಸ್‌ಟಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಉನ್ನತ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿಯಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗಲೆಲ್ಲಾ ಅವರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವರ್ಗದಿಂದ ಆದೇಶಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಮೀಸಲಾತಿಯ  ಯಾವುದೇ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ಉನ್ನತ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ನೇರ ನೇಮಕಾತಿ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸುವುದು. 1950 ರ ದಶಕದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಿಂದ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳಿಗೆ ಬಡ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು, ಅಂತಿಮವಾಗಿ 2019 ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದಿಸುವ ಮೊದಲು (ಬಿಕೆ ಪವಿತ್ರಾ II), ಏಕೆ ತಡೆಹಿಡಿಯಿತು ಎಂಬುದರ ಬಹುಮಟ್ಟಿನ  ಸಾರಾಂಶ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಈ ತೋರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಗತಿಪರ ತೀರ್ಪು ಕೂಡ ಹಿಂದಿನ ವಂಚನೆಯ  ಪ್ರಗತಿಪರ ತೀರ್ಪುಗಳೆಂದು ಹೇಳಲಾದ   ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿ ವಿರೋಧಿ ನಿಲುವುಗಳನ್ನು ಪುನರುಚ್ಚರಿಸುತ್ತದೆ. ನಾಗರಾಜ್ (2006) ಮತ್ತು ಜರ್ನೈಲ್ (2018) ತೀರ್ಪುಗಳಿಂದ BK ಪವಿತ್ರ II ರಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ಈ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ:

1. ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಸೀಮಿತ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಸಬೇಕು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಅದು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಜಾತೀಯತೆಯನ್ನು ಶಾಶ್ವತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು,
2. ಕೆಲವು ಮೇಲಿನ ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೊಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ .

 ಎರಡನೆಯ ವಿಚಾರವನ್ನು  ಸಾಹ್ನಿ (1992) ನಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಜರ್ನೈಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಪುನರಾವರ್ತನೆಯಾಯಿತು  BK ಪವಿತ್ರ II ರಲ್ಲೊ  ಪುನರಾವರ್ತನೆಯಾಯಿತು ಇವೆಲ್ಲವೂ  ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದ ಕ್ರಮಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲಷ್ಟೇ ! ಇದು  ಅಧಿಕಾರಗಳ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಯ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಭಾರತೀಯ ಶಾಸಕಾಂಗ, ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಂಗದ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯ ಆಯಾಮವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಅಸಮರ್ಪಕವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಮತ್ತೊಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ . ಒಮ್ಮೆ ಭಾರತ ಒಕ್ಕೊಟದ ಮೂರು ರೆಕ್ಕೆಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯ ಆಯಾಮವನ್ನು ಜಾತಿ ಕ್ರಮವನ್ನು ಏಕೀಕರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬಲಪಡಿಸುವುದು ಎಂದು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡರೆ, ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವಿಲ್ಲದ   ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಅಪಾಯಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತವೆ.

ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಅಂತರ್–ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಜಾತಿ ಜಾಲದ   ಭಾಗವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತದೆ, ಆದರೆ  ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ನಾಗರಿಕರ ಕಾವಲುಗಾರನಾಗಿ  ಹೊರ  ತೋರಿಸುತ್ತದೆ . ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳ ರಕ್ಷಕರ  ಆಳುವ ಜಾತಿ ಗುಂಪುಗಳೊಂದಿನ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು  ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಿಂದ 13 ಅಂಕಗಳ ರೋಸ್ಟರ್ ಮತ್ತು ಎಸ್‌ಸಿ, ಎಸ್‌ಟಿ ದೌರ್ಜನ್ಯ ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುವುದು ಅಂತಹ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯ ಶಾಶ್ವತತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಮತ್ತು ಶಾಸಕಾಂಗ/ಕಾರ್ಯಾಂಗದ ನಡುವಿನ ಜಾತಿಯ ಗುರುತನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೊಕ್ಕುಳಬಳ್ಳಿಯನ್ನು ಮುರಿದು ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಮಾಡದ  ಹೊರತು, ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವು ಅಪಾಯದಲ್ಲಿದೆ.

ಮುಕ್ತಾಯದ ಟಿಪ್ಪಣಿ

ಹೀಗಾಗಿ, ಆರ್ಥಿಕ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮೇಲ್ಜಾತಿ ಕೋಟಾದ ಮೂಲವು ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕವಲ್ಲದ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿದೆ, ಅದು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀಕೃತ ರಾಜಕೀಯ ವರ್ಗದಿಂದ ಅದನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಬಹುದಾದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. ಅಂತಹ ಕೋಟಾವನ್ನು ಹೊರತರಲು ಕಾನೂನು ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿ , ಸುವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ  ಅದೇ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಪೂರೈಸಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, EWS ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಲು ಪ್ರತಿ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಪ್ರಯತ್ನ ಮತ್ತು ಅಂತಹ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಗಂಭೀರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು. ಈ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ವರ್ಗದ ಒಡೆತನದ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ರಚನೆಯ ಮೂಲಕ ಕಾನೂನು ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸೇರಿದೆ.

ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಾನೂನನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಫುಲೆ–ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಕಲ್ಪನೆಗಳಿಂದ ಚೈತನ್ಯವಿರುವ  ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸ್ಥಳವು ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ ಬಹುಜನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಕ್ಕೆ ಉಡಾವಣಾ ವೇದಿಕೆಯಾಗಬಹುದು. ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಬಹುಜನ ನಾಯಕತ್ವದಿಂದ, 103 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯಿದೆಯಂತಹ ವಿಷಯಗಳು ವಾಸ್ತವವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಜೊತೆಗೆ, ಬಾಬಾಸಾಹೇಬ್ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಕ್ತಾಯದ  ಟಿಪ್ಪಣಿಯಲ್ಲಿ,  ಸಂವಿಧಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಬಾಬಾಸಾಹೇಬ್ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಬೋಧಪ್ರದವಾಗಿದೆ:

 “ಸಂವಿಧಾನ ಎಷ್ಟೇ ಒಳ್ಳೆಯದಾಗಿದ್ದರೂ ಅದನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವವರು ಒಳ್ಳೆಯವರಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಅದು ಕೆಟ್ಟದ್ದೆಂದು ಸಾಬೀತಾಗುತ್ತದೆ.

ಸಂವಿಧಾನವು ಎಷ್ಟೇ ಕೆಟ್ಟದ್ದಾದರೂ ಅದನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವವರು ಒಳ್ಳೆಯವರಾಗಿದ್ದರೆ, ಅದು ಒಳ್ಳೆಯದೆಂದು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುತ್ತದೆ.”

 ಬಹುಜನ ವರ್ಗವು ಸಂಸತ್ತು, ಶಾಸಕಾಂಗಗಳು, ಸರ್ಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರುವುದು ಇಂದಿನ ಬಹು ಮುಖ್ಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಾಗಿದೆ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್ ಗಳ ಸಂಗ್ರಹ, ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್ 14:  ಕಾನೂನಿನ ಮುಂದೆ  ಸಮಾನತೆ : – ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯಕ್ಷೇತ್ರದ ಯಾರೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಕಾನೂನಿನ ಮುಂದೆ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಅಥವಾ ಕಾನೂನುಗಳಿಂದ ಸಮಾನ ಸಂರಕ಼ಣೆಯನ್ನು ರಾಜ್ಯವು ನಿರಾಕರಿಸತಕ್ಕದ್ದಲ್ಲ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್ 15(1): ಧರ್ಮ, ಜನಾಂಗ, ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ ಅಥವಾ ಹುಟ್ಟಿದ ಸ್ಥಳದ  ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ತಾರತಮ್ಯದ  ನಿಷೇಧ:- ರಾಜ್ಯದ ಯಾವುದೇ  ನಾಗರಿಕರ ವಿರುದ್ದ ಧರ್ಮ, ಜನಾಂಗ, ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ, ಹುಟ್ಟಿದ ಸ್ಥಳದ  ಅಥವಾ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಒಂದರ  ಆಧಾರದ  ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ  ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ಮಾಡತಕ್ಕದ್ದಲ್ಲ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್ 15 (3): ಈ  ಆರ್ಟಿಕಲ್ ನಲ್ಲಿ ಇರುವ  ಯಾವುದೂ, ರಾಜ್ಯವು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ  ಯಾವುದೇ ವಿಶೇಷ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಡುವುದಕ್ಕೆ  ಪ್ರತಿಬಂಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್ 15 (4): ಸಂವಿಧಾನ (ಮೊದಲ ತಿದ್ದುಪಡಿ) ಕಾಯ್ದೆ, 1951. ಈ ಆರ್ಟಿಕಲ್ ನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಆರ್ಟಿಕಲ್ 29 ಖಂಡ  (2) ರಲ್ಲಿ ಇರುವ ಯಾವುದೂ, ಯಾವುದೇ ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕವಾಗಿ ಹಿಂದುಳಿದ ನಾಗರಿಕರ ಅಥವಾ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳ ಪ್ರಗತಿಗಾಗಿ  ರಾಜ್ಯವು  ಯಾವುದೇ ವಿಶೇಷ ಉಪಬಂಧವನ್ನು ಮಾಡುವುದನ್ನು ಪ್ರತಿಬಂಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್ 15 (5): 93 ನೇ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯ್ದೆ, 2005, ಈ ಆರ್ಟಿಕಲ್  ಖಾಸಗಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪ್ರವೇಶದಲ್ಲಿ SC/ST/OBC ಮೀಸಲಾತಿಯ ಮೇಲೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ವಿಧಿಸಿದ್ದ ನಿಷೇಧವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿತು.

ಆರ್ಟಿಕಲ್ 15 (6) ಮತ್ತು 16(6): 103 ನೇ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯ್ದೆ, 2019. EWS ರೂಪದಲ್ಲಿ ‘ಮೇಲು’ ಜಾತಿ ಗಳ 10% ಮೀಸಲಾತಿಗಾಗಿ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್  16(4): ರಾಜ್ಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವಿಲ್ಲದ ಯಾವುದೇ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗದ ನಾಗರಿಕರ ಪರವಾಗಿ ನೇಮಕಾತಿಗಳು ಅಥವಾ ಹುದ್ದೆಗಳ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಮಾಡಲು ಈ ಆರ್ಟಿಕಲ್ ವು ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಶಕ್ತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್  16(4A): 77ನೇ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯ್ದೆ, 1995, ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳ ಪರವಾಗಿ ಬಡ್ತಿಯ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಮಾಡಲು ಈ ಆರ್ಟಿಕಲ್  ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಶಕ್ತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್  29(2): ಯಾವುದೇ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ  ರಾಜ್ಯವು ನಿರ್ವಹಿಸುವ   ಅಥವಾ ರಾಜ್ಯ ನಿಧಿಯಿಂದ ಸಹಾಯವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಯಾವುದೇ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಕೇವಲ ಧರ್ಮ, ಜನಾಂಗ, ಜಾತಿ, ಭಾಷೆ ಅಥವಾ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೂ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ  ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಬಾರದು.

ಆರ್ಟಿಕಲ್  38(1): ರಾಜ್ಯವು  ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ  ಜೀವನದ  ಎಲ್ಲಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿಯೂ  ಸಾಮಾಜಿಕ , ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ನ್ಯಾಯವು ವ್ಯಾಪ್ತವಾಗಿರುವ  ಸಾಮಾಜಿಕ  ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು  ಸಾಧ್ಯವಾಗಬಹುದಾದ ಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಸುಭದ್ರಗೊಳಿಸುವ   ಮತ್ತು ¸ ಸಂರಕ್ಷಣೆ  ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಜನತೆಯ  ಕ ಲ್ಯಾಣವನ್ನು   ಉನ್ನತಿಗೊಳಿಸುವುದಕ್ಕೆ  ಆದೇಶಿಸುತ್ತದೆ .

ಆರ್ಟಿಕಲ್  38 (2): ಈ ಆರ್ಟಿಕಲ್ ರಾಜ್ಯವು  ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆದಾಯದಲ್ಲಿನ  ಅಸಮಾನತೆಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು  ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿ  ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ  ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ  ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ  ಜನರ  ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು  ಮತ್ತು ಅವಕಾಶಗಳಲ್ಲಿರುವ  ಅಸಮಾನತೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲು ಆದೇಶಿಸುತ್ತದೆ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್  46:  ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳು, ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ದುರ್ಬಲ ವರ್ಗಗಳ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳ ಪ್ರಚಾರ : ರಾಜ್ಯವು ದುರ್ಬಲ ವರ್ಗಗಳ ಜನರ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ವಿಶೇಷ ಕಾಳಜಿಯಿಂದ ಉತ್ತೇಜಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಶೋಷಣೆಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಬೇಕು.

ಆರ್ಟಿಕಲ್  332: ಈ ಆರ್ಟಿಕಲ್ ವು ಶಾಸನಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಪಂಗಡಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಾನಗಳ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್  335: ಒಕ್ಕೂಟದ   ಅಥವಾ ಒಂದು ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ¸ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಿದ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ  ನೇಮಕಗಳನ್ನು  ಮಾಡುವ  ಸಂಬಧದಲ್ಲಿ, ಆಡಳಿತ

ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು  ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡು ಬರುವುದಕ್ಕೆ  ಸುಸಂಗತವಾಗಿರುವಂತೆ, ಪರಿಶಿಷ್ಟ  ಜಾತಿ, ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳ ಹಕ್ಕನ್ನು ಪರ್ಯಾಲೋಚನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಈ ಅನುಚ್ಚೇದವು ಹೇಳುತ್ತದೆ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್  338: ಈ ಆರ್ಟಿಕಲ್ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್  338 A : ಈ ಆರ್ಟಿಕಲ್ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳ ಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ.

ಆರ್ಟಿಕಲ್  340: ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳನ್ನು ತನಿಖೆ ಮಾಡಲು ಆಯೋಗವನ್ನು ನೇಮಿಸಲು ಈ ಆರ್ಟಿಕಲ್  ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.

ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಕೇಸ್ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

1. K. Thakur (2008) Ashoka Kumar Thakur vs. Union Of India and Others. April 10, 2008 SC. Available at: https://indiankanoon.org/ doc/1219385/ Balaji (1962)
2. R. Balaji and Others v. State of Mysore. September 28, 1962 SC. Available at: https://indiankanoon.org/doc/599701/ BK Pavitra I (2017)
3. K. Pavitra and Others vs. Union Of India and Others. February 9, 2017 SC. Appeal (civil) 2368 of 2011. Available at: https://indiankanoon.org/doc/75239040/

BK Pavitra II (2019) B.K. Pavitra vs. Union Of India. May 10, 2019. Available at: https://indiankanoon.org/doc/18096795/

Champakam Dorairajan (1951) State of Madras vs. Champakam Dorairajan. April 9, 1951 SC. Available at: https://indiankanoon.org/doc/149321/ Chitralekha (1964)

1. Chitralekha and Another vs. State of Mysore and Others. January 29, 1964 SC. Available at: https://indiankanoon. org/doc/203735/

Dr. Chakradhar (1988) Dr. Chakradhar Paswan vs State Of Bihar & Ors. March 8, 1988 SC. Available at: https://indiankanoon.org/doc/1555308/

Devadasan (1963) T. Devadasan vs. The Union Of India and Another. August 29, 1963 SC. Available at: https://indiankanoon.org/doc/1466728/

Habeas Corpus (1976) Additional District Magistrate, Jabalpur vs. S. S. Shukla. April 28, 1976 SC. Available at: https://indiankanoon.org/ doc/1735815/

Indira Sawhney (1992) Indra Sawhney and Others vs. Union Of India.November 16, 1992 SC. Available at: https://indiankanoon.org/doc/1363234/

Jarnail (2018) Jarnail Singh vs. Lachhmi Narain Gupta. September 26, 2018 SC. Available at: https://indiankanoon.org/doc/190772988/

Kesavananda Bharati (1973) Kesavananda Bharati vs. State Of Kerala. April 24, 1973 SC. Available at: https://indiankanoon.org/doc/257876/

M Nagaraj (2006) M. Nagaraj and Others vs. Union Of India and Others. October 19, 2006 SC. Available at: https://indiankanoon.org/doc/102852/

1. M. Thomas (1975) State Of Kerala vs. N. M. Thomas and Others. September 19, 1975 SC. Available at: https://indiankanoon.org/ doc/1130169/

P.A. Inamdar (2005) P.A. Inamdar & Others vs. State of Maharashtra & Others. August 12, 2005 SC. Available at: https://indiankanoon.org/doc/1390531/

Post Graduate Institute (1998) Post Graduate Institute of Medical Education and Research vs Faculty Association And Others. April 17, 1998 SC. Available at: https://indiankanoon.org/doc/200489/

Sudha Tiwari (2011) Sudha Tiwari vs. Union Of India and Others. February 11, 2011 HC. Available at: https://indiankanoon.org/doc/48115777

ಡಾ. ಅಯಾಜ್ ಅಹ್ಮದ್, ಕರ್ಣಾವತಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಾನೂನು ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಫುಲ್‌ಬ್ರೈಟ್ ವಿದ್ವಾಂಸ, ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ.

 

ಡಾ. ಯೋಗೇಶ್ ಪ್ರತಾಪ್ ಸಿಂಗ್, ನ್ಯಾಷನಲ್ ಲಾ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ,  ತ್ರಿಪುರ ದಲ್ಲಿ ಉಪ  ಕುಲಪತಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ.

 

ಶ್ರೀಧರ ಅಘಲಯ, ಪ್ರಕಾಶಕ, ಅನುವಾದಕ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ರೌಂಡ್ ಟೇಬಲ್ ಇಂಡಿಯಾ, ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಏಜ್  ಕಲೆಕ್ಟಿವ್ ಮತ್ತು ಶೇರ್ಡ್ ಮಿರರ್ ಸಹ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ.