Articles by गुणवंत सरपाते

गुणवंत सरपाते किती पुरोगामी म्हणवणाऱ्या ब्राह्मण-सवर्णांनी आपल्या स्वतःच्या गल्लीत, कॉलनीत, सोसायटीत बाबासाहेबांचं एनहायलेशन ऑफ कास्ट्स, फिलॉसॉफी ऑफ हिंदूंइझम, मुक्ती कोण पथे अथवा फुल्यांचं ब्राह्मणांचे कसब अथवा पेरियारांच्या वगैरे अँटी-कास्ट साहित्याचं सामूहिक वाचन आणी चिंतन अथवा तसलं काही कार्यक्रम घडवून आणलायं? आपली संस्कृती, आपले जातवर्गीय हितसंबंध, सामाजिक भांडवल, संसाधनांवरचा ताबा, सिनेमापासून […]

गुणवंत सरपाते “माझं प्रिविलेज मला मान्य आहे, मी प्रिविलेज्ड जातीं मधून येतो,” नाही रं भावा. तू शोषक जातींमधून येतोस. जातींची रचना ही प्रिविलेज/अंडरप्रिविलेज्ड ह्या फ्रेमवर्क काम करत नसती. जातींची भौतिक सरंचना ‘शोषणा’वर आधारित आहे. इतरांना कनिष्ठ मानून, त्यांना जगण्याचा अधिकार नाकारून, त्यांच्या शोषणावर उभं असतं. फुले-आंबेडकर न वाचतही माझ्या वस्तीतलं […]

गुणवंत सरपाते “दलित पितृसत्ते” विरुद्ध एल्गार पुकारून पहिल्या पिढीतल्या लिहणाऱ्या बोलणाऱ्या ‘दलित पोरांवर’ चराचरा सुरी चालवणाऱ्या तमाम बामण-सवर्ण बाया आणी बापड्यांना शुभेच्छा!! देवळीतल्या वेगळ्या कपांना पण मोक्कार शुभेच्छा बरं. पाणवठ्यावर कळशीभर पाणी घ्यायला गेलं तर,’ पाणी बाटवतो का रं म्हारड्या’ म्हणत पदर खेसनाऱ्या प्रत्येक नऊवारीला शुभेच्छा. स्कॉलरशीपचा फॉर्म भरताना वर्गात […]

गुणवंत सरपाते आपली आज्जी, टोनी मॉरिसनचं एक वाक्य आहे की,’फ्रीडम इज वन थिंग अँड क्लेमिंग द ओनरशिप ऑफ दॅट फ्रीडम इज अनादर.’ ओनेरशिप ऑफ फ्रीडम. स्वातंत्र्याची मालकी. कारण ती नसेल तर मग तुम्ही गुलामचं. मग, तुम्ही कितीही मुक्ती आणी चळवळींचे गोडवे गायलेत तरी जगातली कोणतीचं ताकद, कोणतीच विचारधारा तुम्हाला मुक्त […]

गुणवंत सरपाते कसलं भारिये ना!! रिहानाच्या एका ट्विटवर तेंडुलकर पासून ते मंगेशकर सगळी बामणं पटापट आली आपलं ‘सार्वभौम साम्राज्य’ वाचवायला. लोल. हे साम्राज्य ‘लोकशाही राष्ट्राच्या’ झुल पांघरलेल्या रुपात असंच बिनबोभाट टिकून राहावं ह्यात मूठभर बामण-सवर्ण वर्गाचा जितका फायदा आहे तेवढा कुणाचाच नाहीये. गावकुसापासून ते रानामाळात पसरलेल्या चार हजार जातींचा देश […]

गुणवंत सरपाते ‘अप्रोप्रीएशन’ ह्या शब्दाचा अर्थही ठाऊक नव्हता तेंव्हा. शोषक वर्गानं त्यांच्या कम्फर्टनुसार आखून दिलेल्या प्रत्येक बायनरी नरेटीव्हच्याचं बाजारगप्पात अडकून पुरोगामी गालगुच्चे घेत जगणं साला, तेंव्हाही जमलं नव्हतं. सारी धडपड होती आजूबाजूचं अक्राळविक्राळ जात वास्तव आन ब्राह्मण-सवर्णांचं अमानवी वर्चस्व कसं काम करत हे समजून घेण्याची. माझं संबंध मानवी अस्तिव फक्त […]

गुणवंत सरपाते वस्तीत घरापुढचं पुतळा. दरोंटा ओलांडला का बा भीम खंबीर उभा. सगळं बालपण तिथंच घुटमळत. पहिले बोबडे बोल तिथेच बोलले. म्हातारी कडेवर घेऊन जवा खेळवत राहायची तेंव्हा पण ‘जे भीम’ म्हणत हात जोडायला शिकलो. वरच्या वस्तीतलं कुणी सरकारी नौकरी लागला का समदी माणसं तिथं जमायची. पुतळ्यापशीचं. ब्राह्मण्यला कचाकच तुडवून […]

गुणवंत सरपाते नामांतर. आंबेडकरी चळवळीतला एक धगधगता कालखंड. सामुहीक संघर्षाचा तीव्र इतिहास. शेकडो झोपड्यांची राख. पेटललेले देह. कुऱ्हाडीने तोडलेले हातपाय. आसवं. किंकाळ्या. जय भीमचा गगनभेदी घोष. नक्की कुठून सुरुवात करावी ह्यावर लिहायला. मी जन्मलो वाढलो नांदेड जिल्ह्यात. आंदोलनात सर्वात जास्त पेटलेला भाग. बाबा,त्यांचे मित्र आणी बरेच नातेवाई सक्रीय सहभागी होते […]

इंटरसेक्शन म्हणे. यार कधीतरी स्वत:चीचं लाज वाटून, नेहमीच्या मार्गदर्शक नाहीतर सेव्हीयर च्या आवेशातून बाहेर येत ‘पार्ट ऑफ दी प्रॉब्लेम’ म्हणून बोलता जा राव. जी मित्र बोलतात, ती खरी समविचारी मित्र. शोषणाप्रती, शोषितांप्रती कळवळा तीच असते. त्या पलीकडीच्या सगळ्या,’छान लिहता सर” वगैरे टाईप बाजारगप्प्या. तिकडं नेटफ्लिक्सवर डेव शपेल बेडधक कोलतो तेंव्हा […]

खरं सांगायचं झालं तर एकेकाळी माझं पण जात व्यवस्थेबद्दल आकलन हे अगदी टिपीकल, शोषक वर्गाला पूरक असेल असचं होतं. म्हणजे मला वाटायचं की ‘सगळी सवर्ण वाईट नसतात’ किंवा ‘चांगले वाईट लोक सगळ्या जातीमध्ये असतात’ इतकं येडपट , आयसोलेटेड आणी हास्यास्पद. म्हणजे जातवास्तवाला प्रवृत्तीसारखं, बिहेवरल(behavioral) अँगलने पाहायचो. नंतर जात, तिचे फायदे […]